Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 41
“Chứng nan giải mọi phương cứu chữa
Kỳ Nhân Sư chan chứa tình người
Không hề nhầm lẫn tới nơi
Kê đơn bắt mạch trọn đời lương y
Đường Nhập Môn Đan Kỳ theo học
Suối nai cười chim chóc thiết tha
Âú trùng thảo mộc bao la
Nho sư dạy bảo thơ ca lưu truyền
Lắm chước hay thiên nhiên ưu đãi
Pho sách dày để lại hậu sinh
Tôn sư y thuật cao minh
Sang hèn chẳng kể tận tình thuốc men
Các đệ tử luyện rèn năm tháng
Sáu phủ cùng năm tạng coi chừng
Mạch phân chớ có lừng khừng
Chỉ ưa thực tế chưa từng biện minh
Môn giảng giải khí sinh cam chịu
Phải chăm lo bìu ríu gia đình
Ốm gầy béo chắc dáng hình
Khác nhau tạng phủ cảnh tình đớn đau
Chứng hư thực ló màu từa tựa
Thày thuốc cần phải dựa như từ
Thực là khí thịnh có dư
Hư làm bất túc lừ đừ co ro
Tròng mắt đỏ hay lo tức giận
Can thực thời sân hận sảy sần
Can hư dưới nách giựt gân
Móng tay khô biếc toàn thân mỏi mòn
Thần thức lại héo hon ủ rũ
Cười dằng dai lụ khụ vô duyên
Nhức đau vai nách nối liền
Hông càng ê ẩm sầu miên u hoài
Tâm sợ sệt vật nài sướt mướt
Lưỡi cứng đờ thườn thượt âu lo
Vị tỳ khí trướng bụng to
Nặng nề mình mấy ốm o xanh rờn
Chẳng khác gì thờn bơn méo miệng
Nói không nên tắt tiếng nửa chừng
Tỳ hư âm khí chẳng dừng
Ỉa nhiều ăn ít lừng khừng vào ra
Ruột lồi đỏ rên la đại tiện
Phế quản khan ho xuyễn mãi thôi
Hồn mây ngơ ngác nổi trôi
Lưng đau vế nhức mồ hôi ướt đầm
Nghe hơi thở vắn trầm đứt quãng
Bước chân đi loạng choạng vách tường
Miệng khô đắng chát thất thường
Đái vàng ỉa rót thảm thương vô cùng
Mặt thâm tím nổi hung vô cớ
Thận hoại thư nhăn nhó tai kêu
Chứng trong năm tạng chẳng đều
Bệnh ngoài sáu phủ tiêu điều kiệt suy“
Kỳ Nhân Sư là đại sư phụ của Đường Nhập Môn. Khi Mộng Thế
Triền và Bào Tử Phược hai chàng nho sĩ không gặp thời thế, trong cảnh loạn lạc
nước mất nhà tan, phải cam chiụ ẩn dật làm nghề kiếm củi và đánh cá, mới quyết
định rủ nhau đi học y. Nhưng khi tìm đến ở bậc đại tôn sư cao quý giỏi y thuật,
thì tôn sư lại đi vắng, giao hết quyền hành cai quản y quán cho đại đệ tử là Đường
Nhập Môn. Đường Nhập Môn tiếp tục thay mặt thày truyền thụ kiến thức cho hai
chàng tiều phu và ngư phủ.
Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 42
“Kê đơn thuốc phải tùy thể trạng
Đảm thực thời bộ dạng khác chừng
Xem ra phủ mộc hừng hừng
Thân tâm phờ phạc lừng khừng bất an
Cũng bởi tại dịch toan hư ẩu
Vẫn thất thường bậu xậu hoài nghi
Mơ màng nhăn nhó bí dì
Tiểu trường đắng miệng li bì hỏa xung
Mấy lèo ruột bùng nhùng sôi sục
Dãi nhớt ra lục cục dưới đì
Cơm rau hành tỏi xầm xì
No phình báng bụng thầm thì chẳng tiêu
Đại trường tụ kim nhiều khí độc
Ruột dao bào phút chốc quặn đau
Dạ dày ắt phải trước sau
Khí hàn tràn ngập mau mau ỉa liền
Thận bàng quan dẫn truyền khí trước
Cổ nóng ran khác nước liên miên
Mồ hôi nhớp nhúa đan điền
Bào trơn đái dắt ứ dền chảy tuôn
Tam tiêu chỗ hơi luồn là phủ
Ba luồng hơi tiêu hóa uống ăn
Sững hơi da sủi khô khan
Đái vàng táo bón khó khăn vô cùng
Bệnh lắm khi mịt mùng khó đoán
Phải xiêng năng kỳ hạn coi chừng
Hư dồn khoảng trống hàn ngưng
Đái dầm ỉa són lừng khừng chậm tiêu
Nơi tạng phủ tật nhiều lắm chứng
Khí âm dư chẳng những khác nhau
Huống chi bệnh mới bệnh lâu
Bệnh già bệnh trẻ gan cầu thực hư
Bệnh mãn tính khó trừ tận gốc
Bệnh người già trẻ bốc hơi tà
Từng phần biểu lý chia ra
Khi hàn lúc nhiệt như ta luận bàn
Câu biểu lý nhiệt hàn nẻo ấy
Dù thực hư phải thấy mới thôi
Lời ta đâu phải xa xôi
Thực thì tả thực hư rồi bổ hư
Cổ chí kim nhân từ y thuật
Bậc đại phu chân thật mọi thời
Chứng hư làm thực lỗi ngươi
Thực hư thày thuốc giết người không dao
Hồn tức tưởi âm hao ôn dịch
Độc dữ hơn phải tính thiệt hơn
Bệnh nhân chớ để oán hờn
Xế chiều đom chập chờn bóng ma
Lời Nhân Sư khuyên ta ghi nhớ
Thày dạy khôn tạng phủ sánh coi
Trong ngoài hư thực rạch ròi
Phẩm bình đối chứng mặn mòi tha nhân.“
Phần ngâm thơ này cũng xin được miễn bình giảng dài dòng,
dù có bình giảng cũng không mấy ai kiên trì ngồi đọc.
29.4.2020 Lu Hà
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét